Theevlekken op roestvast staal
'Theevlekken' is een aanduiding dat er op het roestvast staal bruinachtige vlekken ontstaan. Dat is vooral het geval in bepaalde weersomstandigheden en door beïnvloeding van zeelucht. M.a.w. er ontstaat ongewenst een dun roestlaagje op dit oppervlak dat men ervaart als bruine theevlekken.
Dit betreft een kolom van roestvast staal AISI316 dat in Friesland aan een gebouw in de buitenlucht is geplaatst. Na verloop van tijd zijn deze vlekken ontstaan, hoewel er in dit geval geen enkele sprake is van maritieme omstandigheden. Dan hoor je nog wel eens zeggen ‘hoe kan roestvast staal nu roesten want het is toch roestvrij?’. Het juiste antwoord is dan ‘roestvast staal is niet onderhoudsvrij maar onderhoudsarm’.
Under deposit corrosion
Roestvast staal bestaat bij gratie van zuurstof en indien dit beschermende gas niet bij het oppervlak kan komen, kan er inderdaad lokale corrosie ontstaan. Veelal is dit het geval onder vuilafzettingen en die zijn dan vooral aanwezig in poriën en slijpgroeven. Onder die vuilafzetting kan het kleine chloorion gemakkelijk doordringen in vergelijking met het veel grotere zuurstofmolecuul. Het chloorion is corrosief en wil graag met metalen reageren wat op zich onherroepelijk corrosie betekent. Zuurstof kan er niet voldoende bijkomen om de situatie a.h.w. te redden. Dit wordt in vakjargon ook wel ‘under deposit corrosion’ genoemd. In het Nederlands is daar geen goede omschrijving voor. Bekende voorbeelden zijn RVS 316 parkeerpaaltjes waarvan de buis geslepen is en het kapje gepolijst. Vooral in de buurt van de kust wordt de buis bruin van de theevlekken terwijl het kapje mooi blijft. Het gaat om hetzelfde materiaal maar door de ruwe slijpsporen kon er vuil achterblijven die deze corrosie op gang heeft gebracht. Op het gepolijste kapje was die kans niet aanwezig omdat immers die groeven ontbraken.
Besmettingscorrosie
Zodra er onder vuilafzetting het roestvast staal wordt aangetast door chloriden, ontstaan er corrosieproducten die een groter volume hebben dan het moedermateriaal. Het gevolg is dat dit uit gaat bloeden en zich over het oppervlak gaat verspreiden. Dat vormt dan de zogenaamde ‘theevlekken’ die op zich gevaarlijker zijn dan veelal gedacht denkt. Deze vlekken contamineren namelijk het oppervlak waardoor besmettingscorrosie ontstaat. Daarom is het belangrijk dit oppervlak te reinigen en dat betekent dat roestvast staal niet onderhoudsvrij is. Maar wat nog beter is om die ‘under deposit corrosion’ te voorkomen en dat kan door de poriën en slijpgroeven te reinigen van de diep verborgen vuilafzetting. Het beste is dit te doen voordat het materiaal in gebruik wordt genomen.
Dat reinigen kan gerealiseerd worden met een detergent dat over krachtige tensiden beschikt. Dat zijn stoffen met een extra lage oppervlaktespanning zodat zij diep in de poriën doordringen om zo het vuil te bevochtigen en op te lossen. Gewoon water heeft dankzij een relatief hoge oppervlaktespanning niet het vermogen om tot die diepten door te dringen want het hangt a.h.w. over de toppen heen. Dat is ook de reden dat spinnetjes en 'schaatsenrijders' over water kunnen lopen. Zodra die oppervlaktespanning c.q. contractie afdoende breekt dan kunnen de bodems van poriën en slijpsporen bereikt worden.
Een goed voorbeeld hiervan is het organische Innosoft B570® dat ook over een natuurlijk zuur beschikt die de basische theevlekken doet verdwijnen. De scheikundige wet zuur + base → zout + water is dan van toepassing. Het resultaat van zo’n behandeling op een beperkt gebied is te zien op deze foto.
M.a.w. dit product reinigt niet allen de poriën maar doet ook de ontstane roest verwijderen hetgeen een noodzaak is om lang plezier te hebben van het roestvast staal. Zonder deze vuilafzettingen kan a.h.w. het roestvast staal weer ademen waardoor er voldoende passivatie van het oppervlak ontstaat.